Όταν αναφερόμαστε στον όρο διαχείριση της τάξης συνήθως ο νους μας πηγαίνει σε τρόπους ή τεχνικές τις οποίες εφαρμόζει ο εκπαιδευτικός προκειμένου να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που συναντά κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας. Περιμένουμε λοιπόν να ακούσουμε μέτρα καταστολής κατά των παραπτωμάτων που συνήθως σημειώνονται από τους μαθητές.

Τα παραπτώματα όμως όταν συμβαίνουν έχουν κάποια αιτία. Αν ανιχνεύσουμε τα αίτια των παραπτωμάτων και τα εξαλείψουμε μπορούμε να φτιάξουμε τάξεις στις οποίες δεν θα εμφανιστούν παραπτώματα και άρα δεν θα χρειαστούν μέτρα καταστολής ή καλύτερα μέτρα αντιμετώπισης προβλημάτων.

Πότε η τάξη δημιουργεί προβλήματα;

Η τάξη δημιουργεί κάποια προβλήματα που απορρέουν από τη συμπεριφορά του δασκάλου, από το αντικείμενο και τη διδασκαλία του, από τους ίδιους τους μαθητές και από άλλους εξωγενείς παράγοντες.

Η συμπεριφορά του δασκάλου.

Προφανώς δεν μπορούμε να απαιτήσουμε να έχουμε δασκάλους με ορισμένες προδιαγραφές χαρακτήρα και συμπεριφοράς. Υπεισέρχεται η προσωπικότητά του και η διαφορετικότητά του έναντι των άλλων συναδέλφων. Μπορούμε όμως να ζητήσουμε από το δάσκαλο να έχει αγάπη για τα παιδιά, σταθερή συμπεριφορά χωρίς διακρίσεις μεταξύ των μαθητών και να ορίσει τους όρους συνεργασίας από την από την πρώτη ημέρα.[1] Δεν έχει μεγάλη σημασία αν ο δάσκαλος είναι αυστηρός ή επιεικής. Τα παιδιά διακρίνουν την αγάπη του, σέβονται τον χαρακτήρα του και προσαρμόζονται στις απαιτήσεις του. Αν όμως τη μια ημέρα είναι επιεικής και την άλλη αυστηρός τότε οι μαθητές μπερδεύονται και δημιουργούνται προβλήματα συμπεριφοράς.

Προβλήματα που απορρέουν από το γνωστικό αντικείμενο και τη διδασκαλία του

Ο δεύτερος παράγοντας είναι η διδασκαλία. Ο μαθητής έρχεται στο σχολείο κατά κύριο λόγο για να μάθει ορισμένα μαθήματα. Το μάθημα πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους τους μαθητές και ο δάσκαλος πρέπει να είναι σε θέση να προτείνει λύσεις σε όλες τις απορίες που τους δημιουργούνται από το μάθημα. Τότε ο μαθητής εμπιστεύεται το δάσκαλό του, τον αξιολογεί θετικά και είναι έτοιμος να κάνει διάφορες παραχωρήσεις σε άλλα θέματα, προκειμένου να ωφεληθεί από την προσφορά του στο διδακτικό αντικείμενο.

Τυχόν λανθασμένη συμπεριφορά του δασκάλου, αντιμετωπίζεται τελείως διαφορετικά από την τάξη, όταν ο δάσκαλος έχει αξιολογηθεί θετικά στη διδασκαλία του αντικειμένου του, από εκείνο τον δάσκαλο που δεν έχει αξιολογηθεί θετικά στο αντικείμενό του. Για το λόγο αυτό δίνουμε περισσότερη σημασία στη μικρή ανάλυσή μας αυτή στην επιτυχία της διδασκαλίας του αντικειμένου.

Στις περισσότερες αναλύσεις της διδακτικής, θεωρείται δεδομένο ότι ο διδάσκων κατέχει το γνωστικό αντικείμενο . Η πράξη όμως έχει αποδείξει ότι συνήθως και οι διδάσκοντες θεωρούν δεδομένο ότι το κατέχουν και αρχίζουν το μάθημα χωρίς μεγάλη προετοιμασία.

Η προετοιμασία στο αντικείμενο πρέπει να αρχίσει πολύ νωρίτερα από την διδασκαλία. Απαιτείται τέτοια εμβάθυνση στις έννοιες, ώστε την ώρα της διδασκαλίας να μη απασχολεί τον δάσκαλο η ίδια η θεωρία, αλλά μόνον ο τρόπος της παρουσίασης. Πολλές φορές μου αρέσει να παρομοιάζω την προετοιμασία στο αντικείμενο με το μαγείρεμα και τη διδασκαλία με το σερβίρισμα. Όσο καλό και να είναι το σερβίρισμα, το μη καλομαγειρεμένο φαγητό παραμένει άνοστο.

Οι μαθητές μας έρχονται στο μάθημα κυρίως για το αντικείμενο. Αυτό είναι το ζητούμενο. Για να το καταλάβουν πρέπει ο διδάσκων να έχει χωνέψει πολύ καλά την έννοια που θα διδάξει ώστε να μπορεί να την αντιπαραβάλει με άλλες παραπλήσιες έννοιες και να την παραλληλίζει με άλλα αντικείμενα που μπορεί να ανήκουν σε διαφορετικά αντικείμενα, αλλά είναι γνωστά στους μαθητές.

Ενώ οι μαθητές έρχονται στο μάθημα για το αντικείμενο άτυπα, παράλληλα χωρίς να το επιδιώκουν εισπράττουν ή αντιγράφουν και άλλες ιδιότητες του δασκάλου. Μαθαίνουν να συνεργάζονται, να σιωπούν, να αντιδρούν, να διεκδικούν και να συνεργάζονται. Αν είναι ικανοποιημένοι από τη διδασκαλία του αντικειμένου αντιγράφουν τον χαρακτήρα του δασκάλου, διαφορετικά εναντιώνονται και αναπτύσσουν ανάλογα τον χαρακτήρα τους.

Δημήτρης Τσαούσης